چشام (تیشون)

یکی از معتبرترین روستاهای منطقه است از شرق به بروغن و از غرب با خسروآباد همسایه است. در فرهنگ آبادی‌ها و مکان‌های مذهبی کشور به صورت «چِشُم» آمده است و گاه به همین صورت خوانده یا نوشته می‌شود.

ابنیه قدیمی در این روستا بسیار است و عمده‌ی آنها عبارتند از: مسجد جامع چشام که تک ایوانی و مربوط به عصر صفوی است. مصلای چشام و خرابه‌ی مقبره‌ی خواجه خضر و بقعه امام‌زاده سیدناصر که نمای داخلی آن بدون دستکاری و کتیبه‌ای از آن باقی مانده است.

خرابه‌های فاریاب و کِلِروون در شمال این روستا با آثار کشف شده مربوط به دوره ساسانی، پارتی، سلوکی و حتی هخامنشی قرار دارد. (قراخانی بهار، حسن، آثار باستانی و ...، ص 47).

مسجد جامع چشام:

خواجه علی شمس الدین ششمین امیر سربداری که از صاحب منصبان بانفوذ و دارای قدرتی معنوی و روحانی بود از اهالی چشام بوده است. وی قوانین و احکام شرعی را استوار ساخت و بر مخالفین و سرکشان فائق آمد و چنان قدرت گرفت که طغاتیمور برای ولی هدیه فرستاد. وی بر اثر خِسَّـتی که داشت و به خاطر سختگیری بر مأمور مالیاتی خود (پهلوان حیدر قصاب) و به خاطر دشنامی که به وی داد، به دست او کشته شد.(اوایل 753)

در روستای چشام، شبیه به مصلای قدیم سبزوار و مربوط به دوره‌ی سربداران می‌باشد.

به نقل از: کتاب فرهنگ اماکن و جغرافیای تاریخی بیهق سبزوار، نوشته: محمد محمدی(سعید).