در «غیاث اللغات» در توصیف ماه مبارک رمضان آمده است: ماه نهم از ماههای قمری بین شعبان و شوال. و رمضان سنگ گرم است و از سنگ گرم پای روندگان می سوزد و شاید که به وقت وضع این اسم ماه صیام در شدت گرما باشد و یا مأخوذ است از «رمض» که به معنی سوختن است چون ماه صیام گناهان را می سوزد معنی رمض سوخته شدن پا از گرمی زمین چون ماه صیام موجب سوختگی و تکلیف نفس است.

 ماه رمضان که به “شهر الله” نیز معروف است، تنها ماهی است که نام آن در قرآن کریم ذکر شده است و از این جهت از فضیلتی بس والا برخوردار است: «شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن» (بقره/ 182). نزول قرآن مجید در این ماه و شب لیله القدر و ماه روزه داری و سلوک روحی مسلمانان و ... از دیگر ویژگیهای ارزنده این ماه مبارک است.

در این مجال از زاویه‌ی آینه‌ی زلال ادبیات پارسی به این ماه مبارک خواهیم نگریست که جهانی دیگر است و از حلاوتی دیگر برخوردار و آیینه‌ی تمام‌نمای عالی‌ترین جلوه های فرهنگ و معارف اسلامی است. از آنجا که در گستره‌ی ادب پارسی از ماه مبارک رمضان سخن بسیار گفته شده است، پس به اجمال از هر شاعران برجسته به بیتی در مضمونی اکتفا خواهیم کرد.

رمضان (ماه صیام)

شاه نعمت الله ولی:

رمضان آمد و روان بگذشت          بود ماهی به یک زمان بگذشت

فرخی سیستانی:

به فال نیک تو را ماه روزه روی نمود           تودور باش و چنین روزه صد هزار گذار

حکیم خاقانی شروانی:

جاهش زدهر چون مه عید از صف نجوم           ذاتش ز خلق چون شب قدر از مه صیام

سوزنی سمرقندی:

گر در مه صیام شود خوانده این مدیح                بر تو بخیر باد مدیح و مه صیام

نزاری قهستانی:

خجسته باد و مبارک قدوم ماه صیام             بر اولیا و احبای شهریار انام

شیخ اجل سعدی شیرازی:

کسان که در رمضان چنگ می‌شکستندی         نسیم گل بشنیدند و توبه بشکستند

ادامه دارد ...

تهیه و تنظیم: موسی الرضا ربانی خواه (کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی)